Tekst Ellen Smink

Omdat ze na het behalen van haar vwo-diploma niet werd ingeloot voor de opleiding geneeskunde, koos Steffie van den Dries ervoor om Bewegingswetenschappen aan de universiteit te gaan studeren. Ze studeerde erin af, maar ging al tijdens haar studie als coach in loondienst aan de slag. Op haar 24ste werd ze in het bedrijf waar ze werkte gepromoveerd tot manager van een groep vrouwen die allen een stuk ouder waren. Niet lang daarna kwam Steffie zichzelf tegen. “Ik liep volledig vast. De patronen die ik had opgedaan, werkten niet meer. Het lukte me niet te doen, zeggen en zijn wat ik wilde.” Toch bracht de situatie haar ook weer nieuwe gezichtspunten en kracht. Ze kwam in aanraking met meditatie en persoonlijke ontwikkeling en begon al snel aan een eerste cursus over persoonlijk leiderschap. Het bleef er niet bij. Inmiddels werkt ze als zelfstandig therapeut en coach. Daarnaast is ze head of development en trainer bij Team Heartbeats. Over veerkracht gesproken!

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: wat is veerkracht?
“Veerkracht is het vermogen om te herstellen en te kunnen omgaan met tegenslag, veranderingen en stress. Je kunt veerkracht op veel verschillende manieren invullen. Waar het om gaat is: wat betekent veerkracht voor jou? Soms hebben mensen heel veel meegemaakt, waardoor ze veerkrachtiger zijn geworden. De ene persoon kan ook van nature iets veerkrachtiger zijn dan de ander. Uit onderzoek blijkt dat veerkracht voor ongeveer 50 procent genetisch is. Daar kan je dus niets aan doen. 10 procent is afhankelijk van je omgevingsomstandigheden, dus van wat er in je leven gebeurt. De overige 40 procent is aan te leren. Dat heb je zelf in de hand.”

En die 40% kan je trainen?
“Ja! Je kunt niet veranderen wat er is gebeurd, maar wel hoe je met bepaalde omstandigheden omgaat. Je hebt altijd een keuze in hoeverre je het laat binnenkomen. Het heeft ook te maken met zelfreflectie. Zie je je eigen patroon, je copingsmechanisme? Als je je bewust bent van hoe je met situaties omgaat en dingen in je leven aanpakt, kan je ook bepaalde keuzes maken. Mensen denken vaak dat gebeurtenissen hun gevoelens bepalen, maar dat is het niet. Je hebt bepaalde gedachtes en overtuigingen die uiteindelijk voor dat gevoel zorgen. Daar heb je dus de regie over. Je kunt je gedachten trainen: hoe je naar dingen kijkt en of je bepaalde dingen laat binnenkomen. Als je weet dat je daarin een keuze hebt, geeft dat alweer regie en uiteindelijk ruimte om bepaalde acties anders te gaan doen.”

Wat heb je nodig om een veerkrachtig leider te zijn?
“Veerkrachtig leiderschap heeft veel verschillende aspecten. Het gaat er om hoe wendbaar je bent. Hoe ga je om met veranderingen, kan je meeveren en hoe ga je om met werkdruk? Veerkrachtige mensen kunnen bijvoorbeeld veel beter met werkdruk omgaan dan anderen. Het is afhankelijk van je veerkracht hoe en in welke mate je daarvan stress ervaart. Je kunt veerkracht ook preventief trainen, zodat je er beter mee kunt omgaan als er tegenslagen op je pad komen. Dat geldt voor jou persoonlijk, maar ook voor je team. Investeer in de personen uit je team. Heerst er een veilige sfeer waarbinnen alles gezegd kan worden, is iedereen gemotiveerd, wordt er goed samengewerkt en is de werkdruk goed gereguleerd? Hoe is de bedrijfscultuur? En weet je als leider wat er speelt binnen je team?”

Het begrip veerkracht wordt ook binnen het bedrijfsleven steeds belangrijker. Toch is het nog lang niet voor iedereen ‘gesneden koek’.
“Tien jaar geleden was het nog een vrij onbekend begrip, maar het wordt steeds bekender. Het verschilt ook per branche. Studenten van de HvA (Hogeschool van Amsterdam, red) vinden het bijvoorbeeld nog steeds een abstract begrip. Misschien is het dat ook wel, maar we zien ook dat het steeds meer gaat leven. Ik denk dat de noodzaak om er preventief aan te werken steeds duidelijker wordt. Er zijn zoveel mensen met burn-outklachten. De meeste mensen zien daarom wel in dat je aan veerkracht moet werken omdat de kans groot is dat je, als je het niet doet, de druk in de maatschappij en het werk niet aankan. Veerkracht is net als een spier die je moet trainen. Je kunt er zelf echt wat aan doen om je mentale veerkracht te verhogen. Het is alleen niet zo dat het al na één training lukt. Je moet er echt gevolg aan geven. We geven ook altijd opdrachten mee om je gedachten te trainen en te integreren.”

Heb je een tip waarmee we direct al aan de slag kunnen?
“Zoals ik al schetste, kijk eens naar je eigen copingmechnisme. Hoe ga je in eerste instantie om met dingen. Als je daarop reflecteert, kijk dan of je andere gedachten kunt creëren om anders met de situatie om te gaan. Vaak hebben we diepe overtuigingen van onszelf: ik ben niet goed genoeg. Of: ik kan het niet. Bepaalde situaties triggeren dan automatisch die gedachten, terwijl dat misschien helemaal niet realistisch is in het hier en nu. Dus kan je ook andere gedachtes trainen. Bijvoorbeeld: okay, dit is een uitdaging, ik kan die uitdaging aan, want ik wil groeien. Dat is heel anders dan: ‘ik kan er niets van’, want dan kom je in een neerwaartse spiraal terecht. Door af te leren wat je hebt aangeleerd en meer te gaan doen wat echt bij je past, word je veerkrachtiger en energieker.”

Wat kan je, naast het trainen van je gedachte, nog meer doen?
“Je fysieke gesteldheid is ook een belangrijk onderdeel van veerkracht. De vier leefstijlpijlers daarbij zijn: voeding, beweging, slaap en ontspanning. Hoe bouw je bijvoorbeeld meer rust in? Het is voor de hand liggend, maar kijk eens naar hoe weinig mensen tegenwoordig even helemaal niets doen en bedenk hoe slecht dat voor je veerkracht is. Met een betere fysieke gesteldheid krijg je meer energie. Hoe meer energie je hebt, hoe veerkrachtiger je wordt en hoe beter je met tegenslagen kunt omgaan. Ook sociale support is heel belangrijk. In onze trainingen leren we bewust te worden van je sociale omgeving en hoe je de wereld om je heen kan gebruiken om veerkrachtiger te zijn. Veerkracht betekent ook ‘leren luisteren’. Naar jezelf, je eigen lichaam, maar vooral ook naar elkaar. Omring jezelf met de juiste mensen om je heen, dan heb je al een groot deel van je veerkracht te pakken!”